17 września 1939 - agresja ZSRR na Polske
- Szczegóły
- Utworzono: środa, 17 wrzesień 2008 15:55
Żródło: WIKIPEDIA
Agresja ZSRR na Polskę 17.09.1939 r. – zbrojna napaść dokonana w dniu 17 września 1939 przez ZSRR (bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny) na Polskę, będącą od dnia 1 września 1939 w stanie wojny z niemiecką III Rzeszą w wyniku agresji Niemiec na Polskę. Element działań wojennych pierwszej kampanii II wojny światowej.
Geneza działania
Na mocy tajnego protokołu do paktu Ribbentrop-Mołotow z dnia 23 sierpnia 1939 roku, ZSRR zobowiązał się do zbrojnego wystąpienia przeciw Polsce w sytuacji, gdyby III Rzesza znalazła się w stanie wojny z Polską, co było eufemistycznym określeniem przewidywanego jeszcze przed wybuchem II wojny światowej najazdu Niemiec na Polskę
Sowiecka agresja rozpoczęła się bezzwłocznie po zawarciu w dniu 16 września 1939 r. w Moskwie układu rozejmowego pomiędzy ZSRR a Japonią, kończącego nieformalną wojnę sowiecko-japońską na pograniczu Mandżukuo i Mongolii - serię starć pomiędzy japońską Armią Kwantuńską a Armią Czerwoną rozpoczętych 15 maja 1939, których kulminacyjnym momentem była Bitwa nad Chałchin-Goł. ¯elazną zasadą strategii Stalina było prowadzenie działań wojennych wyłącznie na jednym froncie.
Oficjalny pretekst agresji był zawarty w przekazanej o godzinie 3.00 w nocy 17 września przez zastępcę Ludowego Komisarza (ministra) Spraw Zagranicznych Potiomkina ambasadorowi Grzybowskiemu nocie dyplomatycznej: zamieszczono tam niezgodne z prawdą oświadczenie o rozpadzie państwa polskiego, ucieczce rządu polskiego, konieczności ochrony mienia i życia zamieszkujących wschodnie tereny polskie Ukraińców i Białorusinów oraz uwalnianiu ludu polskiego od wojny. W konsekwencji ZSRR uznał wszystkie układy zawarte uprzednio z Polską (w tym traktat ryski z 1921 r. i układ o nieagresji z 1932 r.) za nieobowiązujące – zawarte z nieistniejącym państwem. Dlatego też odmawiano np wziętym do niewoli polskim żołnierzom statusu jeńców wojennych.
Warto przy tym podkreślić, że legalny rząd II Rzeczypospolitej opuścił granice Polski dopiero późnym wieczorem 17 września, po otrzymaniu wiadomości o wkroczeniu Armii Czerwonej ranem tego dnia i potwierdzonej informacji o zbliżaniu się sowieckich oddziałów pancernych do miejsca przebywania władz RP. Prezydent Ignacy Mościcki w wydanym w Kosowie orędziu do narodu określił jednoznacznie działania wojskowe sowieckie jako akt agresji.
Z punktu widzenia prawa międzynarodowego wejście Armii Czerwonej stanowiło agresję, łamiącą przy tym postanowienia polsko-sowieckiego układu o nieagresji i wyczerpującą definicję obowiązującej Polskę i ZSRR konwencji o określeniu napaści (1933) .
- - W ZSRR agresję usprawiedliwiano za pomocą ideologicznej retoryki o sprawiedliwości dziejowej wobec burżuazyjnego państwa polskiego i wymuszonego traktatu ryskiego oraz o wyzwoleniu uciskanych i rozdzielonych narodów.
- - Obecnie w Polsce niektórzy politycy uważają agresję za faktyczny IV rozbiór Polski, większość historyków - za agresję wojskową "w cieniu" agresji hitlerowskich Niemiec, i to podjętą – tak jak niemiecka – bez wypowiedzenia wojny. Wszyscy są przy tym zgodni, że dla Stalina i jego współpracowników i generałów była to również osobista zemsta za niepowodzenie najazdu na Polskę w sierpniu 1920 r.. 17 września 1939 ZSRR stał się faktycznie uczestnikiem II wojny światowej jako sojusznik III Rzeszy.
Napaść doprowadziła do masowych prześladowań narodowościowych na przyłączonych do ZSRR (w wyniku Paktu o granicach i przyjaźni pomiędzy III Rzeszą a ZSRR z 28 września 1939 r. i jego tajnego protokołu) terenach wschodnich II Rzeczypospolitej – aresztowań i osadzeń w obozach koncentracyjnych, egzekucji, morderstw i powszechnych deportacji.
Marszałek Edward Rydz-Śmigły wydał 17 września w Kutach tzw. dyrektywę ogólną treści:
Sowiety wkroczyły. Nakazuję ogólne wycofanie na Rumunię i Węgry najkrótszymi drogami. Z bolszewikami nie walczyć, chyba w razie natarcia z ich strony lub próby rozbrojenia oddziałów. Zadanie Warszawy i miast, które miały się bronić przed Niemcami - bez zmian. Miasta do których podejdą bolszewicy, powinny z nimi pertraktować w sprawie wyjścia garnizonów do Węgier lub Rumunii.
Brak publicznego formalnego ogłoszenia przez Prezydenta i rząd RP faktu istnienia stanu wojny pomiędzy ZSRR a Polską i brak jednoznacznego rozkazu Naczelnego Wodza stawiania oporu najeźdźcy doprowadził do dezorientacji dowódców i żołnierzy (p. Obrona Lwowa 1939), a w konsekwencji do wzięcia do niewoli około 250 tysięcy żołnierzy i oficerów, w większości nie stawiających oporu i pośrednio do zbrodni katyńskiej na kilkunastu tysiącach oficerów Wojska Polskiego.
Ostrzeżenia napływające z polskich ataszatów wojskowych w końcu sierpnia i na początku września 1939 r. o istnieniu tajnego porozumienia wojskowego pomiędzy III Rzeszą a ZSRR i przygotowaniach ZSRR do agresji na Polskę (tajna mobilizacja i koncentracja Armii Czerwonej nad granicą z Polską) i meldunek z 13 września 1939 o przecięciu zasieków po stronie sowieckiej na granicy z Polską co oznaczało ostateczne przygotowania do inwazji, zostały zlekceważone przez Naczelnego Wodza Edwarda Rydza-Śmigłego.
17 września - wydarzenia w Polsce
- 1374 - Ludwik Węgierski wydał przywilej koszycki.
- 1462 - wojna trzynastoletnia: bitwa pod Świecinem.
- 1924 - utworzono Korpus Ochrony Pogranicza.
- 1939 - rozpoczęła się inwazja ZSRR na Polskę.
- 1939 - prezydent i rząd RP opuścili terytorium Polski.
- 1944 - 48. dzień powstania warszawskiego: walki na Czerniakowie trwające od 13 września coraz uciążliwsze.
- 1980 - utworzono NSZZ Solidarność na czele z Lechem Wałęsą.
- 1993 - prochy Władysława Sikorskiego przeniesiono z Wielkiej Brytanii na Wawel.
- 1993 - ostatni żołnierze Północnej Grupy Wojsk armii rosyjskiej opuścili terytorium Polski
- 1996 - powstała telewizja HBO.
17 września - wydarzenia na świecie
- 260 - Macrianus II i Quietus wspólnie wybrani na cesarzy rzymskich.
- 1176 - cesarz bizantyjski Manuel I Komnen przegrał z Turkami Seldżuckimi w decydującej bitwie pod Myriokefalon.
- 1253 - papież Innocenty IV kanonizował w Asyżu zgładzonego w roku 1079 biskupa krakowskiego Stanisława ze Szczepanowa.
- 1630 - założono Boston w Stanach Zjednoczonych.
- 1631 - wojna trzydziestoletnia: Szwedzi pokonali Ligę Katolicką w bitwie pod Breitenfeld.
- 1777 - rewolucja amerykańska: rozpoczęła się bitwa pod Saratogą.
- 1787 - przyjęto Konstytucję Stanów Zjednoczonych.
- 1809 - zakończyła się wojna rosyjsko-szwedzka - podpisano traktat pokojowy w Friedrikshamm, na mocy którego Finlandię przyłączono do Rosji.
- 1862 - wojna secesyjna: bitwa pod Antietam pochłonęła ponad 20 000 ofiar.
- 1894 - flota japońska pokonała chińską w bitwie u ujścia Jalu.
- 1900 - w Australii ogłoszono federację sześciu kolonii, tworzącą jedno państwo.
- 1908 - zginął oficer Thomas Selfridge - pierwsza ofiara wypadku lotniczego.
- 1931 - pierwszy pokaz tzw. wolnoobrotowej płyty gramofonowej.
- 1939 - rozpoczęła się inwazja ZSRR na Polskę.
- 1944 - rozpoczęła się operacja Market Garden.
- 1946 - rozpoczęła się wojna domowa w Grecji.
- 1957 - Malezja została członkiem ONZ.
- 1959 - pierwszy satelita szpiegowski Transit 1A.
- 1963 - w wyborach parlamentarnych w Iranie po raz pierwszy uczestniczyły kobiety.
- 1974 - Bangladesz, Grenada oraz Gwinea Bissau zostały członkami ONZ.
- 1978 - podpisano porozumienie pokojowe w Camp David pomiędzy Izraelem a Egiptem.
- 1988 - w Seulu rozpoczęły się XXIV Igrzyska Olimpijskie.
- 1991 - Korea Północna, Korea Południowa, Litwa, £otwa, Estonia, Wyspy Marshalla oraz Mikronezja stały się członkami ONZ.
opracował: ErJot