6 luty1989 r. - Obrady Okrągłego Stołu

Szczegóły
Utworzono: środa, 04 luty 2009 19:25

OKRĄGŁY STÓŁ - 6 luty 1989 roku

 

Obrady Okrągłego Stołu trwające od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 roku były jednym z najdonioślejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Rokowania były następstwem wiosennej fali strajków roku 1988. Dla Polski był to okres załamywania się jednopartyjnego ustroju, opartego na monopolu władzy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.

Przy „Okrągłym Stole” do rozmów o zmianach ustroju politycznego i gospodarczego Polski zasiedli: przedstawiciele władzy (minister Czesław Kiszczak), środowisk opozycyjnych skoncentrowanych wokół związku zawodowego ,,Solidarność” (z Lechem Wałęsą na czele) oraz podporządkowanych PZPR stronnictw politycznych i organizacji społecznych (ZSL, SD, OPZZ, Stowarzyszenia „Pax”, PZKS i Unii Chrześcijańsko - Społecznej). W roli obserwatorów uczestniczyli przedstawiciele Kościoła katolickiego i Kościoła ewangelicko - augsburskiego. W sumie, w obradach Okrągłego Stołu wzięło udział kilkaset osób.

Przewodniczącymi głównych zespołów negocjacyjnych byli: T. Mazowiecki i A. Kwaśniewski (zespół ds. pluralizmu związkowego), B. Geremek i J. Reykowski (zespół ds. reform politycznych) oraz W. Trzeciakowski i W. Baka (zespół ds. gospodarki i polityki społecznej). Pracom nadano nazwę „obrad Okrągłego Stołu”, co miało symbolizować równość stron, ich dobre intencje i wolę osiągnięcia kompromisu.

W toku obrad uzgodniono szereg zmian ustrojowych o fundamentalnym dla kształtu państwa znaczeniu. Zatwierdzono trójpodział władz, likwidację nomenklatury, pluralizm związkowy i polityczny, wolność powoływania i działania partii politycznych oraz związków zawodowych, wolność słowa, demokratyczny sposób wyboru władz państwowych, niezawisłość sądów i nieusuwalność sędziów, silną pozycję samorządu terytorialnego i pracowniczego, równość wszystkich form własności i rozwój wolnego rynku, walkę z inflacją, zachowanie polityki pełnego zatrudnienia i ochrony społeczeństwa przed skutkami kryzysu gospodarczego (indeksacja płac oraz waloryzacja rent i emerytur). Ponadto, ustalono, że powołane zostaną nowe organy władzy państwowej (senat i prezydent) i że przeprowadzone zostaną częściowo wolne wybory parlamentarne. Zalegalizowano także działalność NSZZ „Solidarność”.

Obrady zakończono 5 kwietnia 1989 roku, podpisaniem tzw. „porozumienia Okrągłego Stołu”. Porozumienie to umożliwiło opozycji związanej z ruchem NSZZ „Solidarność” wygranie wyborów parlamentarnych z 4 czerwca 1989 roku, przejęcie władzy i utworzenie pierwszego (w powojennych dziejach Polski) niekomunistycznego rządu pod przewodnictwem premiera Tadeusza Mazowieckiego. Przyspieszyło to dalsze (ustrojowe i gospodarcze) zmiany w Polsce i przebieg procesu przekształcania jej w suwerenny i demokraty kraj oparty na zasadach gospodarki rynkowej.

Postanowienia Okrągłego Stołu

  • utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów; wybory większościowe (po 2 senatorów z każdego województwa, a w woj. warszawskim i katowickim po 3);
  • parytetowe wybory do Sejmu – 65% miejsc (299 mandatów) miało być zagwarantowane dla PZPR, ZSL i SD (60%) oraz dla prokomunistycznych organizacji katolików – PAX, UChS i PZKS (5%). Ważny jest fakt, iż liczbę 299 podzielono na 264 i 35 z czego pierwsze były obsadzane w wyniku wyborów w okręgach wielomandatowych, a drugie z tzw. listy krajowej, na której znajdowali się najbardziej znani przedstawiciele partyjni; o pozostałe 35% miejsc (161 mandatów) mieli walczyć w wolnych wyborach kandydaci bezpartyjni;
  • utworzenie urzędu Prezydenta PRL; wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 6-letnią kadencję;
  • zmiana Prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiłaby rejestrację Solidarności;
  • dostęp opozycji do mediów (np. raz w tygodniu półgodzinna audycja w TVP, reaktywowanie "Tygodnika Solidarność");
  • przyjęcie "Stanowiska w sprawie polityki społecznej i gospodarczej oraz reform systemowych" jednak bez większych konkretów w sprawie reform gospodarczych

Opracował: ErJot